Ytre Fjærland krins: Forskjell mellom sideversjoner

← Forrige endring

Ytre Fjærland krins (vis kilde)

Sideversjonen fra 30. aug. 2023 kl. 09:30

5 835 byte lagt til , 30. aug. 2023

Kjelder frå Digitalarkivet

Sigrid Solheim (SSolheim)

Skribenter

276

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
-'''[[Ytre Fjærland krins]]''' var ein skulekrins i [[Skulehistorie i Sogndal|Sogndal kommune]] i [[Sogn]]. Tidlegare var denne krinsen, og heile Fjærland, ein del av [[Skulehistorie i Balestrand|Balestrand kommune]].
+[[Fil:Jordal Skulehus.jpeg|alt=Jordal skulehus. Ei kvitmalt stove på grunnmur av stein. Gult hus i bakgrunnen. Bilde tatt med utsikt mot fjorden.|miniatyr|Jordal skulehus (2022).|602x602pk]]'''[[Ytre Fjærland krins]]''' var ein skulekrins i [[Skulehistorie i Sogndal|Sogndal kommune]] i [[Sogn]]. Tidlegare var denne krinsen, og heile Fjærland, ein del av [[Skulehistorie i Balestrand|Balestrand kommune]].
 Krinsen omfatta dei veglause grendene i Fjærlandsfjorden, som til dømes Jordal, Lidal, Romøyri og Teigen. Frå 1957 vart krinsen slått saman med resten av Fjærland. Det vart samla skule for alle på Pålsneset i Mundal.
 ==Skulehus==
-Skulen i Ytre Fjærland vart heldt som omgangsskule fram til 1870-talet. I skuleprotokollane oppgis det at skulen i perioden 1875-1887 vart mellom anna heldt i Jordal, Lidal, Rødbotten og Romøren.<ref name=":1" /> I 1877 vart det lova 50spd. eller 200 kroner til ei rodestove i Lidal.<ref name=":0">Urtegaard, Gunnar. Bering, Bjørn. Kleppa, Hermund (1989) Soga om grunnskulen 1739-1989. Balestrand kommune. Side 42.</ref>  Skulestova i Lidal er omtala i skuleprotokollane for Ytre Fjærland frå 1878,<ref name=":1">Skuleprotokoll for Eithun og Ytre Fjærland 1875-1887.</ref> og var i bruk fram til 1901.<ref name=":0" /> Denne stova skal i følge femåsmeldinga for 1891-1895 ha hatt plass til 20 barn og med et avtredelsesværelse for læraren.<ref>[https://www.fylkesarkivet.no/?cat=384572&viewsig=SFFda-100292 Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1891-1895. Annonce-Tidendes Bogtrykkeri 1897]</ref>
+Skulen i Ytre Fjærland vart heldt som omgangsskule fram til 1870-talet. I skuleprotokollane oppgis det at skulen i perioden 1875-1887 mellom anna vart heldt i Jordal, Lidal, Rødbotten og Romøren.<ref name=":1" />
-Skulen var også delvis på omgang på denne tida.
+=== Lidal skule ===
+I 1877 vart det lova 50spd. eller 200 kroner til ei rodestove i Lidal.<ref name=":0">Urtegaard, Gunnar. Bering, Bjørn. Kleppa, Hermund (1989) Soga om grunnskulen 1739-1989. Balestrand kommune. Side 42.</ref>  Skulestova i Lidal er omtala i skuleprotokollane for Ytre Fjærland frå 1878,<ref name=":1">Skuleprotokoll for Eithun og Ytre Fjærland 1875-1887.</ref> og var i bruk fram til 1901.<ref name=":0" /> Denne stova skal i følge femårsmeldinga for 1891-1895 ha hatt plass til 20 barn og med et «avtredelsesværelse» for læraren. Skulen var også delvis på omgang på denne tida.<ref name=":2">[https://www.fylkesarkivet.no/?cat=384572&viewsig=SFFda-100292 Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1891-1895. Annonce-Tidendes Bogtrykkeri 1897]</ref> Under eit møte i krinsen i 1899 ønska eit mindretal å bygge ny skulehus på Raudbotten, men fleirtalet vann fram og skulestova vart lagd til Jordal<ref>Møtebok for tilsynsutvalet i Ytre Fjærland skulekrins, 1890-1963</ref>.
+===[[Jordal skule]]===
+Skulehuset vart satt opp i 1901, og fungerte som skule for dei veglause grendene langs dei ytre delane av [[Fjærlandsfjorden]], som mellom anna Lidal, Romøyri og Hammarsneset. Huset var i bruk som skule fram til 1957, då elevane vart overført til [[Mundal krins]].
-===[[Jordal skule]]===
+Etter ombygging har det gamle klasserommet vorte til stove. Her kan ein finne ein gamal vedovn og ein stor del av det gamle skulebiblioteket. Huset vart brukt som bustadshus ein periode, og vart ombygd i 1990. Etter dette har det vore utleigebustad.
-Det vart bygd skulehus i Jordal i 1901. Det vart halde skule i huset til 1957, då skulen vart flytta til Mundal.
 ==Skuledagen==
+=== Sjukdom og fråvær ===
+På slutten av 1800-talet og starten av 1900-talet vart skuleborna no og då hindra av storm og uvèr, meir om dette under "Skulevegen" under.
+I 1911 vart krinsen ramma av kolerasjuke,<ref name=":3">Dagbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1889-1915</ref> mens borna frå Lidal i 1925 vart hindra frå å søke skulen på grunn av skarlagensfeber. Skuleprotokollane viser også at borna kunne komme ut for skadar heime som kunne hindre skulegong, bland anna minst to ulykkar med øks kor born hadde hugge seg sjølv i foten.<ref name=":3" /> <ref name=":4">Dagbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1915-1961</ref>
 ==Skulevegen==
-Elevane vart skyssa med båt på Sognefjorden, mellom anna frå Lidal, Romøyri og Teigen. Dette var ein vanskeleg skuleveg, spesielt på vinterstid.
+Det nye skulehuset på Jordal førte til lengre skuleveg for fleire av barna frå dei ytre delane av Fjærlandsfjorden, t.d. barna frå Lidal. Bøndene i Lidal hadde, før den faste skulen i Jordal vart bygd, kjempa for eit skulehus eller rodestove i Lidal, slik at barna skulle sleppe den lange og vanskelege skolevegen over fjorden og opp til for eksempel Hammarsneset. Etter fleire år fekk dei stelt i stand ei rodestove i 1877. Denne var i bruk fram til det nye skulehuset på Jordal vart bygga, og barna på ny fekk ein lengre skuleveg. Barna frå disse ytre delane av skulekrinsen vart i periodar innlosjert på Jordal grunna den lange skulevegen, der dei drog heim annankvar veke eller dag, avhengig av vêrforhold og årstid.
+Elevane vart skyssa med båt på Sognefjorden, mellom anna frå Lidal, Romøyri og Teigen. Dette var ein vanskeleg skuleveg, spesielt på vinterstid. Til dømes kom ikkje borna frå Lidal seg til skulen mellom 7.-11. februar 1949 fordi fjorden var islagd og båten dermed ikkje kom fram.<ref name=":4" />
 ==Lærarar==
@@ Linje 22: / Linje 31: @@
 ! Etternamn!! Fornamn!! Fødd!! Skule!! Tilsett år!! Slutta år !! Utdanning frå !!Merknad
 |-
-| ||  ||  || ||   || ||  ||
+| Mo
+| Hans
+| 1867 || Ytre Fjærland|| 1889 || 1897
+| Hamar ||<ref name=":2" /><ref name=":3" />
+|-
+|Lidal
+|Endre
+|1892
+|Ytre Fjærland
+|1915
+|1917
+|Volda lærarskule
+|<ref>Pederssen, K.: ''Lærerkalender for den norske folkeskole''. Utg. Dybwad. no#. 1884. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2021042748773}}.</ref><ref>''Norske skulefolk''. Utg. Dreyer. 1934. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2016041448243}}.</ref>
+|-
+|Hegnes-Raudbotn
+|Laura
+|1900
+|Ytre Fjærland
+|1922
+|1948
+|Nesna lærarskule
+|<ref>''Norske skulefolk''. Utg. Dreyer. xx#. 1952. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2010102505023}}.</ref><ref>Hovudbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1925-1929</ref>
+|-
+|Bøyum
+|Eil
+|?
+|Ytre Fjærland
+|1949(?)
+|?
+|?
+|<ref name=":4" />
 |-
 |}
 ==Foto==
+==Fotnotar==
+<references/>
 ==Kjelder og litteratur==
 ===Prenta kjelder===
 *Laberg, Jon (1934) Balestrand - bygd og ætter, s184-199.
 *Urtegaard, Gunnar. Bering, Bjørn. Kleppa, Hermund (1989) Soga om grunnskulen 1739-1989. Balestrand kommune.
-* Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1891-1895. Annonce-Tidendes Bogtrykkeri 1897
+*Pederssen, K.: ''Lærerkalender for den norske folkeskole''. Utg. Dybwad. no#. 1884. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2021042748773}}.
-* Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1896-1900. John Griegs Bogtrykkeri 1902
+* ''Norske skulefolk''. Utg. Dreyer. 1934. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2016041448243}}.
-* Skuleprotokoll for Eithun og Ytre Fjærland 1875-1887.
+* ''Norske skulefolk''. Utg. Dreyer. xx#. 1952. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2010102505023}}.
+* [https://www.fylkesarkivet.no/?cat=384572&viewsig=SFFda-100292 Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1891-1895. Annonce-Tidendes Bogtrykkeri 1897]
+* [https://www.fylkesarkivet.no/?cat=384572&viewsig=SFFda-100292 Beretning om Folkeskolen i Balestrands Skolekommune Femaaret 1896-1900. John Griegs Bogtrykkeri 1902]
+* Møtebok for tilsynsutvalet i Ytre Fjærland skulekrins, 1890-1963. [https://media.digitalarkivet.no/view/246000/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Avgangsvitnesbyrd for Ytre Fjærland skulekrins, 1894-1956. [https://media.digitalarkivet.no/view/246005/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Dagbok for Eithun krins, Ytre Fjærland krins, Sværefjorden krins og Hovland krins, 1884-1913. [https://media.digitalarkivet.no/view/246008/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Dagbok for Eithun og Ytre Fjærland krins, 1872-1883. [https://media.digitalarkivet.no/view/246007/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Dagbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1889-1915. [https://media.digitalarkivet.no/view/246009/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Dagbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1915-1961. [https://media.digitalarkivet.no/view/246010/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Hovudbok for Ytre Fjærland skulekrins, 1925-1929. [https://media.digitalarkivet.no/view/246006/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Skuleprotokoll for Eithun skulekrins og Ytre Fjærland skulekrins, 1862-1875. [https://media.digitalarkivet.no/view/246002/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Skuleprotokoll for Eithun skulekrins og Ytre Fjærland skulekrins, 1875-1887. [https://media.digitalarkivet.no/view/246003/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Skuleprotokoll for Eithun skulekrins og Ytre Fjærland skulekrins, 1888-1925. [https://media.digitalarkivet.no/view/246004/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Skuleprotokoll for Tjugum indre distrikts omgangsskule, Sværefjord, Ytre Fjærland og Eithun roder, 1860-1878. [https://media.digitalarkivet.no/view/246001/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Tilvekstliste og rekneskapsbok for Ytre Fjærland skuleboksamling, 1938-1956. [https://media.digitalarkivet.no/view/246011/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Utlånsbok for Ytre Fjærland skuleboksamling, 1938-1957. [https://media.digitalarkivet.no/view/246012/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
+* Rekneskapsbok for Ytre Fjærland skuleboksamling, 1948-1957. [https://media.digitalarkivet.no/view/246013/1 Digital versjon] på Digitalarkivet.no.
 ===Digitale kjelder===
 *Starheim, Ottar, [https://www.allkunne.no/framside/fylkesleksikon-sogn-og-fjordane/skular/skulane-ved-fjarlandsfjorden//1910/78835/ Allkunne/NRK Fylkesleksikon]
+*[https://fjaerlandhytter.no/hyttene-i-jordal/skulehuset.html Skulestova, Fjærlandhytter.no]
 ===Ikkje-prenta kjelder===
+* Intervju med Sven Bjåstad, 21.11.2022
 [[Kategori:Sogndal kommune]]