Lars Olson Slettemoen

Lars O. Slettemoen danser laus og gjer seg klar til å spenne hatten. Frå venstre ser me elles spelemannen Torleiv S. Reinton, Ågot S. Reinton, Olav S. Uren og Gudrun S. Reinton på Skabøya i Holsfjorden. Tre av dei fem er sysken av fotografen, og biletet må vere teke før han vart sjuk i 1914.

Foto: Olav Reinton.

På Vestvoll rydda Lars skog og brøyt stein. Han grøfta 2000 meter og køyrde bort 400 lass stein.

Foto: Olav Reinton (mellom 1913 og 1915).

Lars Olson Slettemoen (fødd 17. juli 1885 på stølen Kulthaug, Ustaoset, Hol kommune, død 15. februar 1975) var snikkar og bonde på Vestvoll i Moen i Hol. I heimkommunen er han særleg kjent som far til Bygdahall, det fyrste samfunnshuset i Hallingdal.

Lars var den yngste av åtte syskjen, og foreldra, Ola Mikkelson Slettemoen (1845-1906) og Anne Olsdotter Nedremyr (1846-1940), var gardbrukarar på søre Slettemoen i Moen. Faren vart sjuk og arbeidsufør da Lars var eit år gamal. Lars skriv om han at han var "ein stille og svært religiøs mann". Om mora skriv han at ho nok var "av ein annan natur". Han minnest at ho arbeidde støtt, både i fjøset, ute i marka og inne. "Då ho var 80 år gamal, skar ho 1/2 mål åker på ein dag." Det var trange kår og ungane kom tidleg i arbeid både på garden og på stølane. Frå Lars var 7-8 til han var 15 år hadde han fast sumarjobb som gjetargut.

Da faren døydde og broren Mikkel overtok søre Slettemoen, ønskte Lars å gå på lærarskule, men det tillet ikkje økonomien. I staden tok han seg arbeid og tente nok til å kunne gå på Voss Folkehøgskule vinteren 1907-1908. Her gjekk han mellom andre saman med venen Torleiv Reinton. Etter året på folkehøgskule, jobba dei to venene tre sumrar med å skysse folk over fjellet frå Haugastøl, av og til heilt til Myrdal. Ein vinter gjekk Lars i snikkarlære og jobba han ei tid på snikkarverkstaden til Torleiv Reinton. I 1910 står han oppført som snikkar i folketellinga.

"I 1916 tok eg meg tid til å gifte meg," skriv Lars. Kona heitte Marie Emilie Foss (1880-1943) og var frå Øvre Eiker. Ho hadde lærarutdanning og verka som lærar frå 1905-1942, frå 1917 i Moen. Lars og Marie fekk ingen born.

Vestvoll, opprinneleg heimstøl til søre og myljo Slettemoen, var svært attgrodd da Lars kjøpte han i 1913, så det vart mykje nyrydding. For dette arbeidet fekk han Ny Jords diplom i 1941. Også to av brørne hans, Ola og Pål, rydda seg gardar frå grunnen av. Lars bygde fleire nye hus på Vestvoll. I 1940 bygde han også silo og eksperimenterte heile livet med å finne alternativ til den tradisjonelle syra, for å få sunnare fôr og dermed betre mjølk og kjøt. Han engasjerte seg også i dyrevern og var i mange år formann i Hol dyrevern. Lars var tidleg ute med å kjøpe traktor (1947). Den overlet han seinare til maskinlaget.

Lars engasjerte seg sterkt i arbeidet med å få bygd det første samfunnshuset i dalen, Bygdahall, og var formann i byggenemnda for dette. Han var også ein pådrivar i veg- og brubygginga i Moen, og fekk gjennomført dette som samvirketiltak.

I 1949 selde han garden til brorsonen, Ola Olsen Slettemoen, men vart buande i sitt eige hus på garden.

Kjelder og litteratur

• Lars Slettemoen i folketelling 1900 for Hol herred fra Digitalarkivet
• Lars O. Slettemoen i folketelling 1910 for Hol herred fra Digitalarkivet
• Lars Olsen Slettemoen i Historisk befolkningsregister
• Medhus, Knut: Lokalhistorisk vegvisar for Holsbygda, Mogrenda, Vestlien og Holsåsen, 1999.
• Reinton, Lars og Sigurd: Folk og fortid i Hol. I kommisjon hos Grøndahl, 1938-1982. Bind 3.
• Slettemoen, Lars O.: Minne, tankar og meiningar. Ukjent år. I: Under Hallingskarvet, 2005. S. 39-46.