Valdres Folkemuseum
Valdres Folkemuseum på Storøya i Strandefjorden, rett ved Fagernes, er det fjerde største friluftsmuseet i landet. Det har sidan 2006 vore ein del av Valdresmusea. Sidan 2008 har Norsk institutt for bunad og folkedrakt vore ein del av museet.
Skipinga av museet
Museet vart starta opp som eit privat initiativ. Skulestyrar ved Oppland jordbruksskule Nils K. Ødegård foreslo å opprette eit folkemuseum i Valdre i avisa Samhold den 17. desember 1900, og det vart kalla inn til eit møte på Fagernes den 10. mars 1901. Dei seks kommunane i Valdres valde der kvar sin representant til ei arbeidsgruppe. Det var smått med kapital, sjølv etter eit par innsamlingar.
Ole E. Bøe starta på eiga hand å kjøpe inn gjenstandar til museet, og saman med styreformann Knut O. Alfstad fekk han samla kring hundre gjenstandar på kort tid. I 1906 kjøpte dei Valdreshaugen frå garden Nes, og sette opp Handeloftet med gjenstandane. I 1909 hadde samlinga auka til kring 600 gjenstandar.
I 1917 selde dei Valdreshaugen, og kjøpte i dstaden 18,5 dekar på Storøya, der museet sidan har halde til. Eit nytt «velkomstbygg» med festsal, utstillingsrom, magasin, kafé og butikk sto klart i 2010. Det er teikna av Lund Hagem Arkitekter, og er på kring 900 kvadratmeter.
Samlingane
Det er per 2018 kring 10+0 hus og anlegg på museet. Det eldste huset er Uppigard Høve-loftet, som er frå før 1350. Det er òg den eldste verdslege bygningen i Valdres. Eit av dei nyaste er Tvengestølen frå 1948, som vart sett opp på museet i 1998.
Gjenstandssamlinga er no på kring 27 000 ting. Folkemuseet har òg eit folkemusikkarkiv med over 14 000 enkeltspor, og eit fotoarkiv med kring 85 000 bilete. Opplandsarkivet har ein avdeling med kring 700 ulike arkiv på museet.
Bygninger i friluftsmuseet
Nr. | Beskrivelse | Datering | Attreist | Frå | Bilete |
---|---|---|---|---|---|
1 | Velkomstbygget | 2010 | |||
2 | Administrasjonsbygget | ||||
3 | Krigsminnesmerke (1940–1945) | ||||
4 | Minnestein etter Knut Hauge | ||||
5 | Vegrotestein fra … | ||||
6 | Gravhaug | ||||
7 | Folkemusikkhuset | ||||
8 | Garasje | ||||
9 | Andris Vang-støga | ||||
10 | Høyne skule | ||||
11 | Bygning fra Jonsheggji | 1807 | 1977-1978 | Øystre Slidre | |
12 | Stue fra Skattebu | 1700-talet | 1923 | Øystre Slidre | |
13 | Gapestokk | ||||
14 | Hoveloftet fra Uppigarden Høve | 1200-talet | 1940-åra | Øystre Slidre | |
15 | Rognebygningen fra Søndre Rogne | Øystre Slidre | |||
16 | Stall fra Måno | ||||
17 | Loft fra Måno | ||||
18 | Stabbur fra Måno | ||||
19 | Brennbygningen fra Brenn | 1740 ca. | 1946 | Nord-Aurdal | |
20 | Handeloftet fra Midtre Hande | 1530–1640 | 1923 | Vestre Slidre | |
21 | Kårbygning fra Nedre Lome | ||||
22 | Prestøybygningen fra Prestøyn | ||||
23 | Minnesten etter Jørn Hilme | ||||
24 | Haftonbygningen fra Hafton | 1763 | 1923 | Sør-Aurdal | |
25 | Amfiet | ||||
26 | Stabbur fra Midtre Sørum | ||||
27 | Bensinbu fra Fagernes | Nord-Aurdal | |||
28 | Bensinpumpe fra Gausdal | ||||
29 | Krambua Søvelheim fra Vang | Vang | |||
30 | Nystøga | ||||
31 | Kilometerskilt | ||||
32 | Kiosk | ||||
33 | Telefonkiosk | ||||
34 | Slidrehuset forsamlingshus fra Slidre | ||||
35 | Ishuset Susen fra Aurdal | ||||
36 | Tjærebrenning under gryte | ||||
37 | Stasjonsbu/Kvilebu fra Etna | ||||
38 | Bu for planovergang fra Leira stasjon | ||||
39 | Dresinskur fra Leira stasjon | ||||
40 | Bygning fra Flatigarde | ||||
41 | Stue fra Dale | ||||
42 | Loft fra Bergji | ||||
43 | Totenbue fra Flatigarde | ||||
44 | Grishus fra Løtasletten | ||||
45 | Badstu fra Løtasletten | ||||
46 | Melkerampe fra Øygarde | ||||
47 | Bygning fra Ni'igarde Kvie | ||||
48 | Buahus fra Ni'igarde Kvie | ||||
49 | Kårstove fra Nordigade Kvie | ||||
50 | Fjøs fra Ni'igarde Kvie | ||||
51 | Låve fra Ni'igarde Kvie | ||||
52 | Stall fra Ni'igarde Kvie | ||||
53 | Tørrstue fra Nordigarde Kvie | ||||
54 | Smie fra Lome | ||||
55 | Einangsferja fra Einangssundet | ||||
56 | Utvandrerhus fra Decorah, Iowa | ||||
57 | Vegrotestein fra … | ||||
58 | Bygning fra Høve | ||||
59 | Stue fra Midtre Tvengji | ||||
60 | Eldhus fra Lome | ||||
61 | Lauvløe fra Sygarde Nørre Hamre | ||||
62 | Tjæreovn fra Dokken | ||||
63 | Stue fra Dølahushaugen | ||||
64 | Fjøs fra Kveto | ||||
65 | Kullgrop | ||||
66 | Stabbur fra husmannsplassen Svingen | ||||
67 | Stue fra Øvre Fristadplassen | ||||
68 | Skåle fra Øvre Fristadplassen | ||||
69 | Løe fra Øvre Fristadplassen | ||||
70 | Låve fra Øvre Fristadplassen | ||||
71 | Stall fra Øvre Fristadplassen | ||||
72 | Fjøs fra Nygaard | ||||
73 | Lyftestein | ||||
74 | Sel fra Øygaardsstøle | ||||
75 | Fjøs fra Lehøvdstøle | ||||
76 | Seterbu fra Svartfjell | ||||
77 | Løe fra Vassetlien | ||||
78 | Slåttebu fra Beitostølen | ||||
79 | Løe fra Beitostølen | ||||
80 | Dusjbad fra Ølken hotell | ||||
81 | Fiskesløe fra Nystøga | ||||
82 | Kvernhus fra Mo | ||||
83 | Kvernhus fra Lalim | ||||
84 | Sel fra Rennsenn | ||||
85 | Fjøs fra Haugastølen | ||||
86 | Mjlkerampe | ||||
87 | Sel fra Tvengjistølen | ||||
88 | Fjøs fra Tvengjistølen | ||||
89 | Sel fra Smørlien | ||||
90 | Reinsbu fra Galdeberg | ||||
91 | Fangstgrop | ||||
92 | Røys | ||||
93 | Røys | ||||
94 | Reingrav | ||||
95 | Bogahi | ||||
96 | Kullgrop | ||||
97 | Hellekiste | ||||
98 | Elvelund sag- og plogsmie/Leira perse og fargeri | ||||
99 | Fiskebu fra Haldorsynøyn |
Litteratur og kjelder
- Valdres Folkemuseum, Valdresmusea.
- Valdres Folkemuseum på Wikipedia på bokmål og riksmål.