Sandal krins (Jølster)

Sandal krins var ein skulekrins i Jølster kommune i Sogn og Fjordane. Undervisning i Sandal høyrer ein først om i protokollane frå 1835. På dette tidspunktet var ikkje Sandal ein eigen krins, men del av den gamle rodeordninga. Sandal tilhøyrde rode 1, og omfatta gardane: Sandal, Tohaug, Årnes, Strand, Hammar og Kjelsnes. Det var heller ikkje eit eige skulehus, så undervisninga blei halde i private husstandar som ein del av omgangsskulen.

Det er fyrst etter 1860 at Sandal trulig blei ein eigen krins. Dette var ein to-delt skule: småskule og storskule. I perioden 1878 – 1914 var det i gjennomsnitt 24 elevar kvart år. Mens i perioden 1938-1964 var det i gjennomsnitt 20 elevar i året. Fram mot 1964 var det kontinuerlig nedgang i elevtalet.

I 1947 blei Myklebust krins slått saman med Sandal.

Sandal krins blei nedlagt og slått saman med den nye sentralskulen på Vassenden i 1968. Dette var i samband med ei omfattande krinsregulering, som hadde blitt vedteke i 1960. Krinsane: Eikås, Gjesdal, Ålhus og Sandal vart samla til ei skule på Vassenden.

Skulehus

I Sandal blei det fyrste skulehuset bygt på byrja av 1890-talet. Eit nytt skulehus blei bygt i 1940. Det gamle skulehuset blei flytta til Kjøsnesfjorden krins

Skulehuset frå 1940, ein raud bygning med kvit grunnmur, står framleis ved fylkesveg 451, på sørsida av Jølstravatnet.

Lærarar

Namn	Fødd	Skule	Tilsett år	Slutta år	Utdanning frå	Merknad
O.J. Møkelbust		Sandal	1836	1840?
Ole Christensen		Sandal	1855	1858?
Daniel Olsen		Sandal	1859	1860?
Anton Eliasson Fond	1866	Sandal	1894	1916	Stord 1887	Fond fortsatte som lærar i Myklebust
Andreas Hamar	1892	Sandal	1916	1920	Volda 1914
Kristian Eikås	1899	Sandal	1921	1945	Volda 1921	Styrar ved Heimeyrkeskulen i Jølster frå 1945
Kåre Aasen	1920	Sandal	1946	1961	Volda 1942
Hidvald Klakegg		Sandal	1961	1962
Svein Helgheim		Sandal	1962	1963
Ole Lefdal		Sandal	1963	1964

Kjelder og litteratur

Prenta kjelder

• Espeland, Arne: Norske skulefolk. Stavanger, Dreyer (1934)
• Bakke, Karl: Norske skulefolk 1. Stavanger, Dreyer (1952)
• Bakke, Karl: Norske skulefolk 2. Stavanger, Dreyer (1952)
• Femårsmeldingar frå 1891-1895, 1896-1900 og 1901-1905, Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Digitale kjelder

• Allkunne - Skular i Jølster

Ikkje-prenta kjelder

• Dagbok for Sandal og Myklebust 1894-1904
• Dagbok for Myklebust og Sandal 1906-1947
• Dagbok for Sandal 1938-1964
• Karakterprotokoll for Gjesdal, Myklebust og Sandal 1833-1860
• Karakterprotokoll for Sandal og Myklebust 1878-1893
• Karakterprotokoll for Sandal og Myklebust 1894-1906
• Karakterprotokoll for Myklebust og Sandal 1907-1947
• Karakterprotokoll for Sandal 1917-1964