Kjeldearkiv:Gullik Teigstol: Forskjell mellom sideversjoner

Artikkelen er frå ''Tidsskrift for Valdres historielag'' [[1954]].  

 

av Knut Hermundstad<br />

 

Straks sør for Løkje hotell i Kvåle skulekrins i [[Vestre Slidre]] ligg garden [[Teigstol]]. Frå gardstunet er det so fint eit utsyn over [[Slidrefjorden]] med skogkledde øyar og nes og fagre grender i kring. Lengst borte ris Ålfjell og Olberg til vers, den siste med varde på toppen. Han vart kveikt om fienden våga seg inn i landet. Sjeldan ser du fagrare syn enn Vestre Slidre i stille og sol. Det er ikkje underleg om det her i Slidre er fostra kunstnarar.<br />

I felespel har Vestre Slidre hatt mange gjæve kunstmenn. Ein av dei merkelegaste var Gullik Sveinsson Teigstol. Han var fødd 10. mai [[1807]] og døydde 16. januar [[1881]]. Kona hans var Sigrid Olsdotter, fødd Berge i Vestre Slidre den 26. januar [[1819]] og døydde 22. april [[1885]].

Gullik vart tidleg ein meisterleg god felespelar. Han hadde lært tå storspelaren Jørn Nilsson Hilme. Og so spelte han mykje saman med Knut Røn, som var tå Rengistad. Dei var båe saman hjå Jørn Hilme i Ulnes i Nord-Aurdal, og han var jamt hjå dei i Vestre Slidre. Spelmann [[Kjeldearkiv:Rengjista´adn|Jørgen Jørgensen Ringestad]] fortel soleis om Gullik Teigstol:<br />

Ein gong sat både Lars Krøsshaug, Gullik Teigstol og Knut Røn oppå Rengistad og let på fele. Då det leid ut i kveldingi, gjekk dei ned i Teigstolen og stelte seg til å låte der. Om litt kom det inn ein kar til dei, og då dei såg vel på han, var det Jørn Hilme. Då vart det slutt med felelætet, og det bar til å tala med karane. Til slutt gav dei Jørn Hilme ei fele og bad han låte. Men det var ikkje større han vilde lata seg til. Han tala då om at han kom nordan fjellet i frå (d. e. frå [[Vestlandet]]). Fela si hadde han sett att under Teigstollåven. Karane truga han då til å gå etter henne, og då han kom inn att, kan du tru det vart spel! Dei hine fann til felone sine og freista lære av meisteren. Heile natti heldt dei på og langt ut på hin dagen. Då var det at Krøsshaugen la fela si på bordet og tok soleis til ords mynnta på Jørn Hilme:<br />

«Fingadn e kji bere på de enn på uss, men bøgin ha styggen gjeve de!»<br />

Gullik Teigstol var 34 år då han vart gift med Sigrid Berge frå Røn. Ola, far hennar, var sonen til Gudbrand Hødne. Mor hennar heitte Ingrid Tomasdotter, f. 1792. Faren Tomas, f. 1755, døydde 1797, og mori, Marit Halvorsdotter Jarstad, f. 1759, gifte seg 2. gongen med den kjende og gjæve rose-målaren Ola Hermundson Berge, som var frå Juvkam i Sør-Aurdal. Ola Hermundson vart soleis stefar hennar Ingrid.<br />

Ola, den andre sonen, vart og skulemeister, sidan prest og prost. Store-Marit, eldste dotteri, fekk garden Berge. Ho vart i 1848 g. m. Nils Person Semelenge. Sigrid, som kom åt Teigstol, var andre dotteri. Den tredje, Sønneva, vart g. m. Lars Tuv. Dei for til Amerika. Den fjerde var Ingrid, f. 1825. Ho vart gift til Fystro, men dø av vattersott nokso ung. Den femte var Kari, f. 1829. Ho vart g. m. Torstein Li i Øystre Slidre. Men det «gjekk ut» med dei, og so for dei og til Amerika. Den yngste, Vesle-Marit, vart g. m. Nils Ukshøvd i Øystre Slidre. Her vart det velstand.<br />

Gullik Teigstolen vart ingen gamal mann, berre 74 år. Han fekk kreft i lepen. So for han til Kristiania og fekk skore han vekk. Men sjukdomen kom att, og so vart det banen hans. <br />

1. Store-Kari, f. 1804, d. 15/1 1886, vart g. m. Gullik Li i Øystre Slidre. Dei fekk desse fire borni:   a. Gullik som fekk garden Li.   Han vart g. m. Marit Skattebu.   b. Svein slo seg i hel i ei snøskrede ein stad på eit fjell i Sogn.   Han skulle vestetter på handel og vart ikkje attfunnen, c. Sigrid vart g. m. ein som heitte Gullik, ein retteleg fin og bra kar. d. Guri som og vart gift, men ingen veit no kva mannen heitte.<br />

O vet'n spønno dei fraa klukka 6 mørgo te 8 kveld, o endaa skulde dæ knabbast um dei tente 6 skilling (20 øre) på sin eigen køst! Køsfn ja! Gud bærre veit kost dæ va.   Magre va dei no allti, men heldt se mæ go helse te dei vørto noko te års. Dæ dei allti bar se ille før, va at dei ikji hadde hus so dei aatte, um dæ so va bærre ei stakkars hytte. O «halde te» va dei trøytte tå, so rimele æ. I blant maatte dei «halde te», ei her o ei der, men øfto va dei i samen um eit lite værils o heldt se sjølve mæ ve, va i skoge o hogde o drogo i hop o fekk so ein te kjøre dæ um vet'n. Dei frøso nok dugele o svølto likeso.<br />

Dei liggji paa Lomis kjyrkjigarde baae tvo mæ krøssa so 'n Svein, broe, visst ha gjort. Gud kvile dikka sjæl!»<br />

5.   Eirik Haugo (f. 1816, d. 6/12 1903) g. m. Barbro Skatrud i Øystre Slidre. Dei budde i Haugo under Kvåle. Dei hadde

2.Svein, f. 18/8 62, d. 1948.   Han bygsla fyrst Haugo etter far sin og budde her ikr. 20 år. Ikr. 1920 kjøpte han Teigstol av Svein Gullikson og vart bonde der, g. m. Guri Dalen, 4 born: Sonen Ola, g. m. Ragndi Tune, har no Teigstol, l barn, Eirik, g. m. Lina Olsdtr. Kvåle, 3 born, Marit, g. m. Ola Tune, 3 born, og Knut, g. m. Betsy Hoel, Hokksund, 6 born.<br />

1. Svein var g. m. Ingebjørg Larsdotter Stee og fekk garden. Dei hadde sonen Gullik. Svein bygde nytt sel, bu og fjøs på Ristestøle og nytt sel i Lien, heimstølen.   I hans tid tok dei til med vekselbruk på garden. Svein var f. 25/3 1843, d. 21/5 1925.<br /><br />

2. Store-Ola var den nesteldste.   Han var f. 20/8 1846 og dø 1904. Då han var 18 år, for han på lærarskulen i Land.Fyrste året budde han saman med O. K. Ødegaard, han som sidan vart lensmann i Vestre Slidre.   Om livet her har lærar Ola K. Ødegaard skrive ei utgreiing som står i Tidsskrift for Valdres historielag IV band s. 120.   Her var han to år og fekk ein svært god eksamen.   So fekk han post i Luster frå 1866—76. Eit av desse åri var han huslærar hjå kjøpmann Helland m. fl. på Lærdalsøyri. So fekk han post i Hurum i Buskerud fylke.   Med han var her, bar det til Asker seminar.   Her fekk han i 1882 ein fin eksamen. I 1884 vart han amtskulemeister og var det i 14 år. So i 1899 vart han styrar på Akershus amtsskule. Med dette yrket dreiv han i 4 år til sjukdomen dreiv han til å slutte. Det var ein snikjande magekreft som tok livet hans. Teigstol meinte sjølv at han var komen på ei gal hylle i livet. Det var lækjar han hadde hatt hug til å vorte, men rådi rokk ikkje til å ta denne eksamen.

Ola Teigstol vart gift med Magda Helland, dotter til kjøpmann Helland på Lærdalsøyri. Dei fekk fyrst ei dotter Ellen, som dø då ho var 11 år. Ei onnor dotter, Magnhild, bur i Bergen.

Dei klukkudn gjeva slik underle <br />

4.Ingrid var f. 9. september 1852.   «Ho var klen attåt i uppvoksteren, men vart ei sterk o fin jente,» skriv Ola, bror hennar.   Ein vinter var ho på Gjøvik og lærde skreddarsaum. So tente ho ein annan vinter hjå Ola, bror sin, som då var lærar i Luster. Der vart ho kjend med lærar Kristen Bremer frå Hafslo.   So flytte ho   med   bror   sin   til Hurum i Buskerud og var der eitt år. Men so vart ho gift med Bremer, som då var vorten fyrstelærar på Lærdals-øyri.   Dei fekk to døtrer, Sigrid og Kari.   Men so dø ho i 1881 og vart gravlagd på den nye kyrkjegarden på Lærdalsøyri.   Ei tid etter gifte mannen seg oppatt.   a. Sigrid vart g. m. dyrlækjar Jonas Mossige   i   Sogndal   i   Sogn. b. Kari, g. m. David Hauge, Storhaugen 25, Bergen. Borni deira er:   I. Dagfinn Hauge, generalsekretær i Norges Kr. Ungdomsforbund, no res. kap. i Vestre Aker. Han er elles mykje kjend for boki frå krigsåri, «Slik dør menn». II. Stenar Hauge, forretningsførar i Motorførernes Avholdsforbund. III. Ingard Teigstol Hauge, lektor i Asker. IV. Kjetil Bremer Hauge er tannlækjar i Larvik.

5.Sigrid (f. i Lome 6/12 1856) g. m. Torstein Øye. Dei kjøpte garden Sårrbu i Øye i Vang og tok namn etter denne garden. Dei var barnlause.   Sigrid døydde 8/12 1947.   Ho var ei kristelegsinna, flink kvinne.

6.Vesle-Ola var tvillingbror til Sigrid.   Då han vart vaksen, for han til USA og busette seg i St. Paul i Minnesota. Der var han tømmermann og snikkar.   Her vart han g. m. ei Hanna frå Sunnfjord.   Dei fekk to gutar og ei gjente. I USA skreiv dei seg Theiston. <br />

[[Kategori:Folkemusikere fra Oppland]]

[[Kategori:Personer fra Vestre Slidre kommune]]

[[Kategori:Folkemusikk i Valdres]]