Agdenes kommune

Agdenes kommune
Basisdata
Kommunenummer	1622
Fylke	Trøndelag
Kommunesenter	Lensvik
Grunnlagt	1838
Slått sammen med	1964: Lensvik kommune og del av Stadsbygd kommune. 2020: Orkland kommune.
Nå del av	Orkland kommune
Målform	Bokmål
Flyfoto fra Lensvik, 1960-tallet.

Agdenes er ein tidlegare kommune på grensa mellom dei gamle landskapa Fosen og Orkdalen i Trøndelag fylke. Kommunen, som ligg heilt ytst i Trondheimsfjorden, grensar mot Ørland og Rissa over Trondheimsfjorden i nordaust, mot Orkdal i søraust, mot Snillfjord i sør og mot øykommunen Hitra over Trondheimsleia i nordvest. Hovuddelene av kommunen slik han har vore frå midten av 1960-åra er Ytre Agdenes, Lensvik og Ingdalen. Kommunen vart i januar 2020 ihopslegen med nye Orkland kommune.

Topografi

Agdenes har vekslande natur med fjell og fjord, frodige åkrar og fuktige myrområde, skogkledde lier og nake, vêrhardt landskap.

Klimamessig er kommunen delt i to, og vêrskiljet går i ein fjellrygg gjennom kommunen. Ytre del av kommunen har typisk kystklima med milde vintrar og lite snø, medan indre del har meir vegetasjon, mindre vind og snørike vintrar.

Historie

Kong Øysteins hamn nær Agdenes fyr er ein viktig marinarkeologisk lokalitet.

Den noverande kommunen vart oppretta i 1964, da indre del av gamle Agdenes kommune, Lensvik kommune og Ingdalen krets av Stadsbygd kommune, vart samanslegne. Føre 1964 var gamle Agdenes kommune delt frå Ørland kommune i 1896. Lensvik kommune var delt frå Rissa kommune i 1905, medan Ingdalen hørte til Statsbygd kommune heilt fram til 1964.

I 1995 vart grenda Moldtun overført frå Agdenes til Snillfjord kommune. Grenda hadde ikkje vegsamband før i 1994, og da vegen kom, var det mot Snillfjord. Derfor var det naturlig at grenda, etter eige ønskje, vart overført til Snillfjord.

Samfunn

Religion

Agdenes kommune svarar til Agdenes prestegjeld i Den norske kyrkja. Kommunen har tre kyrkjer: Agdenes kyrkje, Lensvik kyrkje og Ingdalen kapell.

Kommunevåpenet

Kommunevåpenet med namnet «I hermelin eit raudt skjoldhovud» vart godkjent i 1991. Hermelin symboliserer at dei kongelege heldt til på Agdenes i tidlegare tider, og det symboliserer òg skinnproduksjonen i vår tid. Det raude feltet står for jordbær, for hjartevarme eller for blodet frå øksa til Eirik Blodøks.

Tusenårsstad

Tusenårsstaden i kommunen er den gamle bustadplassen Fjølåsen. Det er bygd kulturveg opp til Fjølåsen, og langs traséen er det blant anna oppsett over 40 opplysningsskilt. Kommunen har òg planer om å byggje opp att ein del av dei gamle husa.

Næringsliv

Jordbærproduksjon

I over 100 år har jordbærdyrking vore ei betydeleg inntektskjelde for mange gardbrukarar i Agdenes kommune. I 1896 starta Lars H. Selbæk jordbærdyrking i heimbygda si og gav bort plantar til gardbrukarar i heile kommunen. I 2001 var det rundt 320 dekar med jordbæråkrar i Agdenes kommune. Det største arealet er i Lensvik, men det blir òg dyrka mykje jordbær i Ingdalen og Mølnbukta.

Personar frå Agdenes

• Ole Singstad, tunnelpioner
• Harald Grønningen, langrennsløpar og olympisk gullmedaljevinnar
• Nekolai Dahl, foregangsmann i fiskeindustrien
• Lars H. Selbæk, grunnleggaren av jordbærdyrking som næring i heimbygda
• Synnøve Tanvik, senere Gleditch, skuespiller
• Gunhild Øyangen, landbruksminister 1986–1990 og 1991–1996

Lenkjer

• Kommunefakta (Sør-Trøndelag) - frå Statistisk sentralbyrå
• Agdenes kommune sine heimesider
• Kultur i Agdenes på kart frå Kulturnett.no
• Flyfoto frå Agdenes kommune hjå Nasjonalbiblioteket
• Faktaark fra Kartverket finnes.

---

---