Akkalasamisk
Akkalasamisk (akkalasam. ču´kksuâlis), òg kalla babinsk-samisk, er eit samisk språk som har vorte snakka ved innsjøen Imandra lengst sørvest på Kolahalvøya i Russland. Språket hørte med til dei austsamiske språka og låg språklig sett mellom kildinsamisk (som det tidligare gjerne vart sett på som ein dialekt av) og sin nærmaste slektning i nordvest, skoltesamisk. Akkalasamisk blir rekna som utdøydd, og den siste som hadde akkalasamisk som morsmål døydde i 2003 — men det finst framleis nokre få personar som kan språket i varierande grad så vel som éin aktiv språkbrukar. Det finst ikkje noko normert skriftspråk for akkalasamisk.
Grammatikk
Lydlære
Formlære
Kasus, personar og tal
Akkalasamisk har 8 kasus og skil mellom eintal og fleirtal. I likheit med nordsamisk har akkusativ og genitiv falle saman, og inessiv og elativ har falle saman til lokativ. Kasusa er:
- nominativ
- akkusativ/genitiv
- partitiv (berre i eintal)
- illativ (/dativ)
- lokaltiv
- essiv
- komitativ
- abessiv
Verb
Akkalasamisk bøyer verba i to tal og tre personar; i presens og preteritum; og i indikativ, imperativ og kondisjonalis. Eit par enkle eksempel er va͕n̄ˑće ‘å gå’ og korrɛ ‘å strikke’:
| presens | preteritum | presens | preteritum | |
|---|---|---|---|---|
| 1. p.sg. | vā͕nʒam | va͕n̄ˑcim | kōram | korri͔m |
| 2. p.sg. | va͕nʒak | vā͕nˑcik | kōrak | korri͔k |
| 3. p.sg. | va͕n̄ˑc | vānˑʒi | korr | kōri͔ |
| 1. p.pl. | va͕n̄ˑćepˑ | vānˑʒim | korrɛpˑ | kōri͔m |
| 2. p.pl. | va͕nˑćepˑpˑe | vānˑʒitˑ | korrɛpˑpˑe | kōri͔tˑ |
| 3. p.pl. | vā͕nˑʒatˑ | van̄ˑciš | kōratˑ | korri͔š |
Substantiv
Pronomen
Personlige pronomen:
| Kasus | Eintal | Fleirtal | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. person | 2. person | 3. person | 1. person | 2. person | 3. person | |
| Nominativ | monn | tonn | sonn | mij | tij | sij |
| Akkusativ/genitiv | mū | tū | sū | mii̭ji | tii̭ji | sii̭ji |
| Illativ | munˑnˑa͔ | tunˑnˑa͔ | sunˑnˑa͔ | mii̭ji | tii̭ji | sii̭ji |
| lokativ | muśtˑ | tuśtˑ | suśtˑ | miśtˑ | tiśtˑ | siśtˑ |
| Komitativ | muinˑ | tuinˑ | suinˑ | mii̭jivuim | tii̭jivuim | sii̭jivuim |
| Essiv | munˑ | tunˑ | sunˑ | – | – | – |
| Abessiv | muta | tuta | suta | mii̭ta | tii̭ta | sii̭ta |
Talord
Adjektiv
Adverb
Adposisjonar
Bindeord
Bibliografi
- Зайков, П.М.: Бабинский диалект саамского языка : фонолого-морфологическое исследование. Петрозаводск : Карелия, 1987.
Kjelder
- «Akkalasamisk» på Nynorsk Wikipedia
- «Akkalasamisk» på Bokmålswikipedia
- «Akkala Sami language» på English Wikipedia