Etne kommune
Etne kommune ligg i Sunnhordland i Vestland fylke (før 1. januar 2020 i Hordaland), og grensar til Kvinnherad, Ullensvang, Sauda, Suldal og Vindafjord. Administrasjonssenteret er Etnesjøen. Etne vart oppretta som kommune ved innføringa av det kommunale sjølvstyret i 1837. Dei noverande grensene er frå 1965, då mesteparten av Skånevik kommune vart lagt til kommunen.
| Etne kommune | |
|---|---|
| |
| Basisdata | |
| Kommunenummer | 4611 |
| Fylke | Vestland |
| Kommunesenter | Etnesjøen |
| Areal | 735.27 km² |
| Areal land | 693.3 km² |
| Areal vann | 41.97 km² |
| Folketall | 4 083 (2018) |
| Grunnlagt | 1838 |
| Sammenslåing(er) | 1965: Størstedelen av Skånevik innlemma |
| Målform | Nynorsk |
| Nettside | Nettside |
Etne er ein jordbrukskommune, med størst jordbruks- og åkerareal av kommunane i Sunnhordland og allsidig husdyrbruk. I industrien finn ein mest verkstadindustri.
Historie
Kommunen har ei rekkje fortidsminne som fortel om tidleg busetting. Namnet kjem av norrønt Etnir, tidlegare truleg nytta om den fjordarmen som no heiter Etnepollen, som er avleia av eit eldre elvenamn, kanskje Atn eller Etn, nytta om Etneelva. Dette har anten samanheng med etje, som tyder å "driva fram", eller ete, "den som eter eller graver".
På Helgaberg og Stødle finst det store helleristingsfelt frå bronsealderen, likeeins på Duesteinen og Bruteigsteinen i Stordalen. Frå bronsealderen er det fleire gravfelt, forutan graver og gravfelt frå eldre jarnalder og vikingtid, som er avdekka på Stødle, Grindheim og Sørheim. Det er også gjort funn av spor etter bygdeborger frå folkevandringstida, m.a. på Borgåsen ved Etnesjøen og Heia på Steine. Gardane Stødle og Gjerde har truleg vore høvdingseter i vikingtida. Storgarden Stødle var i Erling Skakke si eige, og garden Gjerde var truleg kongsgard eller krongods.
Det er fem kyrkjer og to kapell i Etne, mellom dei Stødle kyrkje i tre og stein, som er bygd i romansk stil og vart påbyrja av Erling Skakke i 1160, seinare påbygd i 1650 og 1879 og restaurert i 1958. I 2013 vart den nye Etne kyrkje vigsla, som er bygd saman med det gamle bedehuset.
I Skånevik finst det ein særprega eldre og godt ivareteke byggeskikk. Her ligg Norsk Motormuseum med hovudvekt på småbåtmotorar. Den gamle postvegen mellom Etne og Skånevik er anlagt som tursti. Bygdemuseet Sæbøtunet i Etnesjøen er også vel verdt eit besøk.
Kommunevåpenet vart godkjend i 1983 og har ei deling av blått og sølv med duestjertsnitt. Våpenet symboliserer samhald, og symboliserer såleis det gode samhaldet mellom dei to tidlegare kommunane Etne og Skånevik.
Galleri
Kart over kommunen fra omkring 1952, før størstedelen av Skånevik ble innlemma.
Litteratur og kjelder
- Ståle Dyrvik (red.): Etne-soga. Utg. Etne bygdeboknemnd, Etne kommune. 1968-1995.
- Per Fett: Førhistoriske minne i Sunnhordland. 3.Etne prestegjeld. Historisk museum, Bergen. 1963.
- «Etne» i Store norske leksikon
Eksterne lenker
- Faktaark fra Kartverket finnes.
- Etne kommune sine nettsider
- Første versjon av artikkelen er henta fra Preus museums register over norske fotografer.
- Etne kommune, kulturstyret på Digitalt museum.
- Etne kommune, kulturstyret på KulturNav