Dølve (Sør-Aurdal)

Arbeid pågår: Vennligst ikke rediger artikkelen mens arbeidet pågår. Se redigeringshistorikken for detaljer.

Det har trolig ikke vært gjort noen endringer på artikkelen den siste uka. I så fall kan denne markeringa fjernes, men sjekk redigeringshistorikken og eventuelt diskusjonssida først.

Dølve
Alt. namn:	Doluin (1346?); Dølffuen, Døffle (1595); Dulffuen (1604); Dølffuen (1616); Dølfven (1723); Dølvi
Fyrst nemnd:	Truleg 1346
Rydda:	Truleg eldre jarnalder
Stad:	Dølvesbygde
Fylke:	Oppland
Kommune:	Sør-Aurdal
Gnr.:	48

Dølve er ein namnegard i Sør-Aurdal i Valdres. Den eldste delen av garden ligg på rundt 485 meter over havet vest for Begna. Garden har vorte delt i ein rekkje mindre bruk. Dølve vart truleg rydda før år 800, og det er sannsynleg at ei datering til før 600 er meir presis. I seinmellomalderen låg garden øyde. Mot slutten av 1500-talet vart han så rydda på ny.

Namnet

Namnet vert av Oluf Rygh forklara som ei sideform til Dølin. Han meiner såleis at det er samansett av dalr og vin, og tyder «Dalgarden».

Dølve er den einaste garden i Sør-Aurdal med vin-namn. Gardar på -vin er bland dei eldste, og vart truleg rydda ut frå ein av dei aller fyrste gardane i dalen.

Bruk

Før 1616 vart Tronhus øyde tatt i bruk av ryddingsmannen på Dølve, Arne Bjørnsson Dølve. Truleg var dette Tronhus på dalbotnen, men det kan også ha vore Åsen. Arne Dølve betalde bygselsavgift til krona for Tronhus øyde; både Åsen og sjølve Tronhus var heilt eller dels krongods. Det seiast også at Arne Dølve hadde Ølmhus som utslått, men dette er ikkje belagt i jordebøkene.

I 1680 er det nemnt eit Dølven engeland, eit slåtteland under garden, med ei skyld på fire skinn. Dette er det som seinare vart kalla Nedre Dølve. I eit skifte frå 1721 vert det sagt at engelandet var kjøpt i 1677 frå Øystre Bagn. Det er mogleg at Nedre Dølve er same eininga som Ner-Dølve, der ein kan finne spor etter hustufter.

Frå 1720-åra er det klart at Dølve hadde to oppsitjarar. Då er Guttorm Olsson og Ola Olsson, som var brør, nemnt. Guttorm vert også kalla Guttorm øvre Dølve, og Ola må ha budd på Nedre Dølve. I 1764 vart garden så formelt delt i to. Kvar del hadde ei skyld på åtte skinn. Det gamle hovudbølet vart til Dølve bruk I, medan den andre halvdelen vart til Nørdre Dølve, også kalla Kamben.

Utskilde bruk:

• Dølve bruk I, oppretta ved deling i 1764.
  • Dølvesmarke bnr. 4, fråseld bruk I i 1806.
    • Juve bnr. 29, utskilt frå Dølvesmarke i 1895.
  • Dølvesbrenne, skyldsett i 1809.
    • Øvre Brenne bnr. 14.
    • Nørdre Brenne bnr. 15.
  • Dølve bnr. 1, oppretta ved deling av bruk I i 1835.
  • Dølve bnr. 2, oppretta ved deling av bruk I i 1835.
    • Dølvesbrøtin bnr. 19, frådelt frå bnr. 2 i 1886.
• Nørdre Dølve, oppretta ved deling i 1764.
  • Øvre Kamben, oppretta ved deling i 1818.
    • Sørei bnr. 26, utskild frå Øvre Kamben i 1891.
      • Løvstad bnr. 38, utskild frå Sørei i 1916.
      • Søreng bnr. 44, utskild frå Sørei i 1925, no del av Haugli.
    • Skaret bnr. 17, utskild frå Øvre Kamben i 1893.
    • Køll bnr. 30, utskild frå Øvre Kamben i 1893.
    • Skoglund bnr. 43, utskild frå Øvre Kamben i 1922.
  • Nedre Kamben, oppretta ved deling i 1818.

Fleire område vart fråseld bnr. 2 og Dølvesbrøtin på 1900-talet, og det som er att av dei to bruka er no slått saman med bnr. 1.

Kjelder

• Gjermundsen, Jon Ola: Gard og bygd i Sør-Aurdal: Bind B Kyrkjebjørgo, Øystre Bagn, Leiskogen, Dølve og Hølera, Sør-Aurdal kommune / Valdres bygdeboks forlag, 1988.
• Faktaark fra Kartverket finnes.