Ålesund
Koordinater: 62°28′16″ N 006°09′18″ Ø
Ålesund er ein by i Møre og Romsdal, som er regionsenter for området og administrasjonssenter for Ålesund kommune. Som handelsstad er Ålesund først nemnd i kjelder frå 1500-talet. Den gong busette handelsmenn frå Bergen seg ved sundet mellom Aspøya og Nørvøya. I 1824 vart Ålesund eksportsenter for klippfisk til Spania, og dette førte med seg stor vekst. I 1848 fekk Ålesund status som kjøpstad.
Bybrannen i 1904 la stor deler av byen i ruinar. Brannen starta i fabrikken til Aalesund Preserving Co. på Aspøya, og tok slutt like vestafor Brusdalshagen. Om lag 850 hus gikk med i brannen, og berre om lag 230 hus stod att. Berre ein person omkom under katastrofen. Attoppbyggjinga starta allereie i 1904, og var meir eller mindre ferdig i 1907. På den tida var jugendstilen populær, og Ålesund er derfor kjent som jugendstilbyen. Fleire kjente arkitekter tok del i arbeidet, mange av dei glade for oppgåvene etter at markedet i Oslo hadde kollapsa i Kristianiakrakket i 1899. Som følgje av brannen vart det murtvang i bykjerna.
Andre verdskrigen
Under felttoget i Norge i 1940 vart byen bomba fleire dagar på rad. Bombinga starta 23. april og slutta først 27. april.
Byen og området var også utgangspunktet for mye av Nordsjøfarten til De britiske øyer noe som særlig våren 1942 førte til omfattende opprullinger hvor 43 nordmenn ble arrestert og 20 av dem skutt. Bak denne sto særlig Henry Rinnan med hjelp av agentene Ingvar Aalberg og Bjarne Jenshus og med Ragnhild Strøm som kurer. Dette arbeidet ble etterfulgt av dannelsen av Sonderabteilung Lola («Rinnanbanden»).
Etter krigen
I 1950- og 1960-åra vart Ålesund ei av verdas viktigaste sildehamner. Verftsindustri og trikotasje har óg vore viktige næringsveger i byen.
Ålesund kommune var opphavelig begrensa til byen, men i 1968 vart Borgund kommune innlemma. Sula kommune vart utskilt i 1977.
Ålesunds museum, som no er ein del av Sunnmøre museum, har både by- og fiskermuseum.
Galleri
Ålesunds byvåpen som det såg ut i 1929.
Kart over Ålesund frå 1911.
Teikning av Ålesund datert 1843, av Andreas Wulfsberg Grøtting.
Ålesund kring 1890–1900, som byen såg ut før brannen i 1904.
Ålesund sett frå fjellet Aksla vinteren 1962.Foto: Nasjonalbiblioteket
Ålesund sett frå Aksla høsten 2017.Foto: Elin Olsen
Motiv frå byparken i Ålesund.Foto: Elin Olsen
Minnesmerke over keisar Wilhelm II i byparken i Ålesund.Foto: Elin Olsen
Motiv frå trappa med 418 trinn opp frå byparken til Fjellstua på Aksla.Foto: Elin Olsen
Kumlokk, Ålesund.Foto: Elin Olsen
Motiv frå Løvenvoldgata i Ålesund.Foto: Elin Olsen
Aalesund Arbeiderforening, oppført 1906, arkitekter Heinrich Jürgensen og Kristen Rivertz.Foto: Synnøve Haugen/Riksantikvaren
.jpg)
