Skulehistorie i Gloppen

Skulehistorie i Gloppen skal gi ei oversikt over skulekrinsar, skulehus, skulevegar, statistikk, kjelder og arkiv frå Gloppen kommune si skulehistorie. Gloppen og Breim var ein kommune fram til 1886, då vart Breim skilt ut som eigen kommune. I 1964 vart Gloppen og Breim på ny ein kommune under kommunenamnet Gloppen. Framstillinga under vil presentere skulehistoria til Gloppen og Breim i to forskjellige bolkar, uavhengig av når dei var samla eller ikkje.

Skulefundasen 1743

I 1739 fekk Noreg si første skulelov. Den plikta skulegang for ungar frå 7-års alderen og fram til konfirmasjon. Det var soknepresten si oppgåve å organisere skulen i sine prestegjeld. I Gloppen var det sokneprest Gabriel Heiberg som organiserte skulesamskipnanden. Heiberg var ein ihuga skulemann og Gloppen var tidleg ute med skulegangen. Det var skulefundasen som låg til grunn for organiseringa av skulen, den fortalte korleis skulen skulle finansierast, kven som skulle gå på skulen, krinsinndelinf m.m.

Fundasen sette skuleplikt for born i alderen 8-12 år. Kvart born skulle søkje skule 12 veker kvart år. Der skulle dei få opplæring i lesing, skriving, kristendomkunnskap, rekning og song. I Gloppen vart det skipa 5 skulekrinsar og i Breim vart det skipa 3. Kvar krins hadde to halvkrinsar som delte på læraren.

Gamle Gloppen kommune

Skulekrinsar

2016	1990	1963/1964	1891	1861	1838	1827
Sandane	Sandane	Sandane	Sandane	Sandane og Bukta (Mardal)
			Vereide	Fastskulen	Ytre Nordstranda	Nordstranda
			Austreim	Indre Nordstrand og Fjellbygda	Indre Nordstranda
			Ryssdal
	Mardal	Mardal	Mardal
	Rygg	Rygg	Rygg	Gimmestad og Sande	Gimmestad	Gimmestad
			Devik
	Nesjane	Nesjane	Hestenes	Nesjane	Nesjane og Nordbygda	Nesjane og Nordbygda
			Osmundnes
			Skeistrand
Hyen	Hyen	Straume	Straume	Hope
			Gjengedal			Austredalen
			Eimhjellen			Vestredalen
	Solheim	Solheim	Solheim
			Lothe	Nordbygda, Hennebygda og Hopland
			Henden
			Hopland

Skulehus

Devik krins

• Byggeår:
• Fungerte som skule:
• Anna bruksområde:

Osmundnes krins

• Byggeår:
• Fungerte som skule:
• Anna bruksområde:

Eimhjellen krins

• Byggeår: 1915
• Fungerte som skule:
• Anna bruksområde:

Røyrvik krins

• Byggeår: 1932
• Fungerte som skule:
• Anna bruksområde:

Solheim krins

• Byggeår: 1911
• Fungerte som skule:
• Anna bruksområde:

Lærarar

Etternamn	Fornamn	Fødd	Skule	Tilsett år	Slutta år	Utdanning frå	Merknad
Vibdorph	Reinholdt		Gardane Holvik, Eide, Ryssdal, Søreide og Evebø (omgangsskule)	1743
Skjerdal	Kristoffer Anderson		Nordstranda (omgangsskule)	1743
Henden	Jakob Jonson		Lote, Hennebygda og Hopland (omgangsskule)	1743
Bjørkelo	Jon		Høygardane Omgangsskule)	1743
Bergheim	Peder Olson		Myklebustdalen og Eggedalen (omgangsskule)	1743
Raad	Rasmus		Årdal og Nesstrand (omgangsskule)	1743
Rygg	Jon Larsson		Gimmestad sokn (omgangsskule)	1743
Henden	Jens Olson		Heile Hyen (omgangsskule)	1743
Hestenes	Ola Josefson	1822	Nesjane krins, Vereide krins	1838 Nesjane krins, 1852 Vereide krins	1890	Prostprøve
Skram	Johan Fredrik Hansson	1861	Vereide krins	1891	1894	Volda lærarskule 1880, Stord lærerskole 1887	Hadde lærarstillingar i Selje, Jølster og Stord
Skram	Hans Edvard Hansson	1856	Sandane og Austrheim krins, Vereide krins	1891 Sandane og Austrheim krins, 1894 Vereide krins		Stord lærerskole 1882	Hadde lærarstillingar i Selje, og i Randabygda
Arnestad	Ola Kr.	1877	Vereide krins	1917		Stord lærerskole 1903
Glomnes	Eli (født Vereide)	1884	Småskulen Vereide og Austreim krinsar	1916		Stord lærerskole 1904
Henden	Endre	1838	Austrheim krins	1863	1891	Volda lærarskule
Sande	Ola	1877	Austrheim krins	1905		Volda lærarskule 1898
Henden	Gudbrand	1866	Nessestrand krins (Breim) og Sandane krins	Nessestrand krins (Breim) 1887-1894 og Sandane krins 1894	1927	Stord lærerskole 1886
Vereide	Johan	1881	Sandane krins	1927		Volda lærarskule 1923
Tystad	Anna	1884	Småskulen Austrheim og Sandane krins	1905		Volda lærarskule 1904
Sande	Samson	1866	Gjengedal Skule	1895	1936	Stord lærerskole 1891
Gjengedal	Knut	1900	Gjengedal skule	1936	1967	Volda lærerskole 1922-25.
Hope	Aase	1944	Gjengedal skule og Hyen skule	1967	2006	Firda Gymnas	Siste læraren i Gjengedal krins

Gamle Breim Kommune

Eigen kommune frå 1886 til 1964.

Skulekrinsar

2009	1970	1964/65	1946	1927	1922	1890	1861	1827
	Reed	Reed	Reed	Reed	Reed	Reed	Reed (1860)	Bygdekrinsen
				Høygardane	Høygardane	Høygardane	Høygardane
			Årdal	Årdal	Årdal	Årdal	Årdal
Byrkjelo	Byrkjelo
		Hole	Hole	Hole	Hole	Sæthre	Hole
						Bjørnarheim	Bjørnarheim
		Sandal	Sandal	Sandal	Sandal
		Myklebust	Myklebust	Myklebust	Myklebust	Myklebust	Myklebustdalen
		Bergheim	Bergheim	Bergheim
					Gåsemyr	Gåsemyr	Gåsemyr	Dalakrinsen
					Teita	Teita	Teita
						Nesstrand	Nesstrand	Nesstrand og Årdalen
		Kandal	Kandal	Kandal	Kandal	Kandal
			Førde	Førde	Førde	Førde	Førde

Lærarar

Etternamn	Fornamn	Fødd	Skule	Tilsett år	Slutta år	Utdanning frå	Merknad
Bjørkelo	Jon		Høygardane (omgangsskule)	1743
Bergheim	Peder Olson		Myklebustdalen og Eggedalen (omgangsskule)	1743
Raad	Rasmus		Årdal og Nesstrand (omgangsskule)	1743
Mardal	Anders kristenson	1784	Nessestrand, Årdal og Førde (omgangskule)	Truleg 1801			Klokkar og skulehaldar i 40 år. Drukna i Breimsvatnet ved Årdalsstranda 1841.
Henden	Gudbrand	1866	Nessestrand krins (Breim) og Sandane krins	Nessestrand krins (Breim) 1887-1894 og Sandane krins 1894	1927	Stord lærerskole 1886

Kjelder og litteratur

Prenta kjelder

• Sandal, Per (1978) Soga om Gloppen og Breim, band 1. Sandane.
• Sandal, Per (1979) Soga om Gloppen og Breim, band 2. Sandane.
• Femårsmeldingar om folkeskulen 1891-1895, 1896-1900 og 1901-1905 Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane.

Skulehistorie i Gloppen er ein del av prosjektet Skulen min - eit kartleggings- og formidlingsprosjekt om skulehistorie i Sogn og Fjordane. Bli med å bidra med fakta eller forteljingar frå din skule og di skuletid! Sogn og Fjordane fylkeskommune og Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane står bak prosjektet. Alle sider knytt til prosjektet er tilgjengelege i denne kategorien. Les meir på www.skulenmin.no.