Norderhusvigga ligg på sørsida av Gudbrandsdalslågen, sør-sørvest for gardane i Lesja som har seter her. Setervegen går opp ved Grønkjelda. Det er om lag 3,5 km frå gardane og opp på setra. I 1949 vart det bygd traktorveg, og frå 1955 vart det mjølkelevering til ysteriet.
Det er fire setrar her i dag. Kjem du etter setervegen, kjem du fyrst til Nyhussetre på høgre handa litt nedafor dei andre. Så kjem du opp til dei tre andre setrane, som ligg nokså tett i hop. Fyrst ligg setra til Søre Holen, så Vesl-Norderhus og nørdst mot Stor-nesåe ligg setra til Nørdre Holen.
Grove steinmurar gjerda inn kveene på Norderhusvigga. Foto Arnfinn Kjelland (2021)
Desse setrane er og truleg frå 1700-talet. Vesl-Norderhus setra i 1668 i Lordalen, truleg på Nysetre. Garden hadde i alle fall kve der så seint som i 1903, sjå innleiinga til Nysetre, og under Storhaugsetre. Nyhusan, Nørdre og Søre Holen er alle bruk som er kome unna Norderhus i fyrste halvdel av 1700-talet.
I 1800 var det to av bruka i Norderhus som setra her. Det var sikkert Vesl-Norderhus, og truleg Nyhusan. Dei to andre setrane er da truleg frå fyrste halvdel av 1800-talet.
Før ca 1859 setra og Holbakken her. Setra låg sønnafor Vesl-Norderhus. Holbakken må ha flytt setra til Bjøknesetre før midten av 1800-talet, for dei var ikkje her ved skogutskiftinga.
I 1931 var det dei same fire setrane her.
Alle i setergrenda flytta samtidig både opp og ned. Det var strenge reglar for flyttinga til seters. Foreldra til Jonas Skotte på Nyhusan flytta ein dag for tidleg eit år, og da kom dei «på kommisjon» (vart stemna for forlikskommisjonen?).
Det var faste reglar for kvar kyrne skulle gå. Budeiene måtte lokke same plassen. Ein dag lokka dei nordi Tunga, andre dagen innover til Nesåhaugen, tredje dagen gjekk dei til Storhaugen, fjerde dagen oppå Hullaren, femte dagen sørover til Saustad, sjette dagen gjekk dei over åa og bort til Tæppbekken, og den sjuande dagen byrja dei på nytt att. Det har og vore sagt at dei lokka Nordonde Saustadholet og Mot Geit-ryggom. Det er vel helst av dei same råka.
Dei gamle steinhafellene skal vera bygd fordi dei stengte inne sauene der om natta.
Litteratur
Koordinater: 62.14477° N 9.01050° Ø Les mer …
Murane etter husmannsplassen Svee under Sør-Hole i Lesja. Plassen vart rydda kring 1762 og fråflytt ca. 1790. Foto: Arnfinn Kjelland
Husmannsplassane i Lesja er eit oversyn over dei buplassane som er kartlagt og plassert i denne kategorien gjennom arbeidet med Bygdebok for Lesja i åra 1981–1996. Til saman er talet på registrerte stader der det har vore busett folk i ein periode, og som i ein del av den busette perioden må kunne kallast husmannsplass, stugu, småbruk (utan skøyte) og liknande, drygt 600. Les mer …
Grøndalen er ein markert dal som går sørover frå hovuddalen litt nord (vest) for Lesjaskog sentrum. Dalen er dominert av elva Grøna, som kjem som to løp frå høgfjellet, Stor-Grøna frå fleire tjønner innunder Grønhøi (1650 m.o.h.) og Løyfthøene (1946 m.o.h.) og Vesl-Grøna frå Grøntjønne. Ein gamal ferdselsveg frå Skjåk via Lordalen kjem ned til Lesjaskog langs Stor-Grøna gjennom Grøndalen.
I dalen ligg det nokre setrar: to på austsida av elva og ei på vestsida. Dessutan er det tufter etter ei gammal seter der. Den gamle garden Grønved ligg i det ein kan rekne som Grøndalen. Går vi opp setervegen frå Grønfossen på austsida av Grøna, kjem vi fyrst til setra til Ner-Enstad. Litt lenger inn ligg setra til Sy Kvam. Går vi opp på vestsida av elva, kjem vi fyrst til tuftene etter Kvislesetre, og så til setra til Oppistugu Kvam. Det er om lag fem km frå riksvegen og inn til setrane på austsida av elva. Vegen på vestsida av elva er nok noko lenger. Les mer …
Dette er ei liste over hendingar i Lesja ordna kronologisk. Kjelder for prestar og ordførarar er Bygdebok for Lesja bd. 3 og Skotte / Einbu 1949 (sjå Bibliografi:Lesja kommune). Hendingar knytte til enkeltgardar er henta frå bygdeboka viss ikkje anna kjelde er gjeve opp.
Før 1500
1500- og 1600-talet
Les mer …
Bjorli stasjon 1922 Foto: Anders Beer Wilse Frå Bjorli da eg var ti år Eg har ikkje noko klart bilde av meg som barn. Eg har ikkje spurt så mange heller; kven ønskjer å høyre den fulle sanninga? Syster mi er sju år eldre enn meg, så eg vaks nok opp som eitslags einebarn, med ei beskyttande mor og ein far som hadde meir enn nok å gjera i arbeidet sitt. Denne organiseringa var nok heilt vanleg først på 1950-talet, mor tok seg av meg og hus og heim, far arbeidde på butikk og kontor. Men når det skulle vera skirenn fekk vi låne kontoret til far. Vi fekk papplater og hyssing, blyantar, og startnummer vart laga i lange seriar. Far min var styrar på Bjorli Landhandel. Butikken låg ved riksvegen, eit steinkast frå Bjorli stasjon. Vi budde i andre etasje over butikken. Les mer …
|